- Poniedziałek - Piątek : 09:00 - 17:00
Tysiące osób dowiaduje się o fikcyjnych zobowiązaniach dopiero wtedy, gdy komornik zajmuje im konto bankowe. W tym artykule poznasz najważniejsze sygnały ostrzegawcze, które pomogą ci uniknąć finansowej katastrofy i chronić twoje dane osobowe przed cyberprzestępcami wykorzystującymi coraz bardziej wyrafinowane metody, w tym sztuczną inteligencję.
Oszustwo kredytowe to przestępstwo określone w artykule 297 Kodeksu Karnego, które polega na złożeniu fałszywego lub nierzetelnego świadectwa albo dokumentu przed instytucją finansową w celu uzyskania kredytu. Grozi za nie od trzech miesięcy do pięciu lat pozbawienia wolności, a w przypadku związku z oszustwem zwykłym – nawet do ośmiu lat.
W praktyce rozróżniamy dwa główne scenariusze oszustw kredytowych. Pierwszy typ dotyczy sytuacji, gdy sama osoba ubiegająca się o kredyt fałszuje dokumenty – podrabia zaświadczenia o zarobkach, zataja istniejące zobowiązania lub przedstawia przerobione wyciągi bankowe. Co istotne, przestępstwo zostaje popełnione już w momencie złożenia fałszywego dokumentu, nawet jeśli bank ostatecznie nie wypłaci pieniędzy.
Drugi typ, znacznie groźniejszy dla zwykłych obywateli, to sytuacja, gdy przestępcy wykorzystują cudze dane do wyłudzenia kredytów. Setki Polaków może nie wiedzieć, że ktoś zaciągnął na ich nazwisko pożyczki, dopóki komornik nie zajmie konta lub nie przyjdzie wezwanie do zapłaty.
To najważniejsza czerwona flaga w całym świecie oszustw kredytowych. Każdy legalny pożyczkodawca musi ocenić zdolność kredytową przed udzieleniem kredytu – to nie tylko standard branżowy, ale wymóg prawny zapisany w ustawie o kredycie konsumenckim z 2011 roku.
Banki i firmy pożyczkowe są prawnie zobowiązane do przeprowadzenia oceny zdolności kredytowej z wykorzystaniem Biura Informacji Kredytowej (BIK). BIK prowadzi bazę 159 milionów rachunków i 25 milionów indywidualnych klientów. Każda firma twierdząca, że może ominąć ten wymóg, albo działa nielegalnie, albo w ogóle nie zamierza udzielić pożyczki.
Oszuści celują w osoby z niską zdolnością kredytową, oferując hasła typu:
Przestępcy wykorzystują desperację osób odrzuconych przez banki. Obiecują pożyczki bez weryfikacji, zbierają dane osobowe (PESEL, numer dowodu, adres), a następnie albo żądają opłat z góry za „gwarantowanie kredytu”, albo wykorzystują zebrane dane do kradzieży tożsamości i wyłudzenia kredytów w innych instytucjach.
Legalni pożyczkodawcy zawsze sprawdzają: historię kredytową, dochody, zatrudnienie i dokumenty tożsamości. Proces ten trwa dni lub tygodnie, nie minuty. Jeśli ktoś obiecuje pożyczkę bez tych weryfikacji, to oszust – bez wyjątków.
Druga najczęstsza i najgroźniejsza forma oszustw kredytowych to oszustwo opłat z góry. Legalni pożyczkodawcy nigdy nie żądają płatności przed wypłatą środków. To podstawowa zasada polskiego prawa bankowego.
Oszuści wymyślają różne określenia, aby ukryć prawdziwą naturę nielegalnych płatności:
Prawda jest jedna – żadna legalna instytucja nie pobiera opłat przed wypłatą kredytu. Opłaty związane z kredytem są odejmowane od kwoty kredytu lub wliczane w harmonogram spłat – nigdy nie są płacone oddzielnie wcześniej.
Szczególnie podejrzane są żądania płatności metodami niemożliwymi do odzyskania:
Karty podarunkowe (Google Play, iTunes, Steam) – absolutnie żadna legalna firma nie akceptuje kart podarunkowych jako płatności za kredyt.
Kryptowaluty (Bitcoin, Ethereum) – transakcje niemożliwe do skontrolowania i cofnięcia, ulubiona metoda cyberprzestępców.
Przelewy Western Union/MoneyGram – natychmiastowe i nieodwracalne, brak możliwości reklamacji.
Aplikacje P2P (Zelle, Venmo, CashApp) – traktowane jak gotówka, brak ochrony przed oszustwem.
Zasada jest prosta: jeśli nie złożyłeś wniosku, a ktoś cię kontaktuje z ofertą kredytu, to oszustwo w 95% przypadków. Legalni pożyczkodawcy nie dzwonią na chybił trafił oferując pożyczki – to nielegalne w wielu jurysdykcjach.
Szczególnie niebezpiecznym trendem w 2024-2025 są fałszywe telefony od pracowników banków. Przestępcy używają spoofingu – manipulacji numerem wyświetlanym na telefonie – aby wyglądało, że dzwonią z prawdziwego banku. Scenariusz jest zawsze podobny:
Oszuści wiedzą, że ich największym wrogiem jest czas. Im więcej czasu masz na przemyślenie oferty, tym większa szansa, że ją zweryfikujesz. Dlatego tworzą fałszywą pilność:
Obrona jest prosta: Rozłącz się natychmiast. Zadzwoń do banku samodzielnie używając numeru z oficjalnej strony internetowej lub z karty. Banki już mają twoje dane – nigdy nie potrzebują weryfikacji przez telefon. KNF ostrzega: pracownicy KNF nigdy nie uczestniczą bezpośrednio w transakcjach klientów.
Legalni pożyczkodawcy dają czas na przeczytanie umów, porównanie ofert i skonsultowanie się z doradcami. Polska ustawa o kredycie konsumenckim gwarantuje 14-dniowy okres na odstąpienie od umowy bez podania przyczyny i bez kar.
To najbardziej obiektywna i weryfikowalna czerwona flaga. Wszyscy legalni pożyczkodawcy muszą być zarejestrowani i licencjonowani. W Polsce wymaga tego ustawa bankowa z 1997 roku (Artykuł 171 – działalność bez licencji to przestępstwo zagrożone karą do 5 lat więzienia).
Krok 1: CEIDG (ceidg.gov.pl) Dla jednoosobowych działalności gospodarczych i spółek osobowych. Szukaj po NIP, REGON lub nazwie. Sprawdź status, rodzaj działalności, adres i postępowania upadłościowe.
Krok 2: KRS (ekw.ms.gov.pl) Dla spółek z o.o., S.A., spółek osobowych. Pokazuje szczegóły firmy, reprezentację, kapitał, status likwidacji.
Krok 3: Lista Ostrzeżeń Publicznych KNF (knf.gov.pl)KRYTYCZNE: 95+ podmiotów zgłoszonych do prokuratury za nielegalną działalność bankową, 100+ za nieautoryzowane usługi inwestycyjne. Aktualizowana regularnie – to twoja pierwsza linia obrony.
Krok 4: Biała Lista VAT (podatki.gov.pl) Potwierdza status VAT i zweryfikowane rachunki bankowe. Chroni przed odpowiedzialnością za oszustwa podatkowe.
Krok 5: Wyszukiwarka Podmiotów Nadzorowanych KNF Baza licencjonowanych instytucji finansowych. Weryfikacja uprawnień do udzielania kredytów.
W erze cyfrowej strona internetowa pożyczkodawcy to jego wizytówka. Oszuści tworzą coraz bardziej przekonujące sklonowane strony, ale nadal pozostawiają ślady:
Brak HTTPS i certyfikatu SSL: URL powinien zaczynać się od https:// (nie http://) z ikoną kłódki w pasku przeglądarki.
Typosquatting: Wykorzystanie podobnych znaków (np. „mbank” vs „rnbank” z literą „rn” wyglądającą jak „m”).
Brakujące kluczowe informacje:
Legalne polskie strony firm pożyczkowych MUSZĄ wyświetlać: NIP, REGON, KRS dla spółek, numer autoryzacji KNF (jeśli dotyczy), fizyczny polski adres, procedurę składania reklamacji, RRSO w przykładach, klauzule RODO.
Kradzież tożsamości do celów kredytowych to jedna z najszybciej rosnących kategorii oszustw finansowych.
Dane, których legalni pożyczkodawcy nigdy nie żądają przez telefon
PESEL przed formalnym wnioskiem – nie ma powodu, aby podawać go przed złożeniem oficjalnej aplikacji.
Dane logowania do bankowości internetowej – żadna instytucja nie potrzebuje dostępu do twojego konta.
Hasła i PIN-y przez email/telefon – to informacje, których nigdy nie powinieneś nikomu udostępniać.
Instalacja oprogramowania zdalnego dostępu – TeamViewer, AnyDesk – używane przez przestępców do przejęcia kontroli nad komputerem.
Natychmiastowe działania:
Umiejętność rozpoznania czerwonych flag to dopiero połowa sukcesu. Druga połowa to wiedza, jak się skutecznie chronić i jak działać, gdy już padniesz ofiarą oszustwa.
Nigdy nie podawaj danych przez telefon. Jeśli ktoś dzwoni twierdząc, że jest z banku, rozłącz się i zadzwoń samodzielnie na oficjalny numer z karty lub strony internetowej.
Używaj silnych, unikalnych haseł. Menedżer haseł to inwestycja, która się zwraca – nigdy nie używaj tego samego hasła w różnych serwisach.
Włącz uwierzytelnianie dwuskładnikowe na wszystkich kontach bankowych i finansowych.
Regularnie sprawdzaj swoje konta. Im szybciej zauważysz nieautoryzowaną transakcję, tym większa szansa na odzyskanie środków.
Nie klikaj w linki z SMS-ów i maili – zawsze wchodź na strony banku ręcznie wpisując adres w przeglądarce.
Zatrzymaj całą komunikację – nie odpowiadaj na emaile, teksty, telefony. Zablokuj numery i adresy.
Dokumentuj wszystko – zapisz wszystkie emaile, teksty, logi połączeń. Zrób zrzuty ekranu stron i reklam. Pisz szczegółowe notatki z datami i godzinami.
Chroń swoje konta – zadzwoń do banku natychmiast i zamroź konta. Anuluj wszelkie karty. Zmień hasła. Włącz uwierzytelnianie dwuskładnikowe.
Zamroź kredyt – skontaktuj się z BIK, umieść alert oszustw lub zamrożenie kredytu. Aktywuj Alerty BIK. Zarejestruj dokumenty w DOKUMENTY ZASTRZEŻONE.
Policja – zgłoś na najbliższym komisariacie z całą dokumentacją
KNF – zgłoś nieautoryzowaną działalność finansową
UOKiK – naruszenia zbiorowych interesów konsumentów
CSIRT KNF – incydenty cyberbezpieczeństwa sektora finansowego
Miejski/Powiatowy Rzecznik Konsumentów – darmowa lokalna pomoc prawna
Skontaktuj się z bankiem lub procesorem płatności natychmiast. Poproś o obciążenie zwrotne lub „kredyt tymczasowy”. Złóż roszczenie o oszustwo z firmą kartą kredytową. Działaj szybko – odzyskanie jest trudniejsze po 60 dniach.
Jeśli bank odrzuci reklamację (co niestety dzieje się w większości przypadków), nie poddawaj się. Według przepisów prawa bankowego, na banku ciąży obowiązek zabezpieczenia środków zgromadzonych na rachunkach. UOKiK i sądy w całej Polsce często stają po stronie poszkodowanych konsumentów. Warto skonsultować się z prawnikiem specjalizującym się w tego rodzaju sprawach.
Oszustwa kredytowe online w 2024-2025 osiągnęły nowy poziom wyrafinowania dzięki sztucznej inteligencji i zorganizowanym grupom przestępczym.
Pamiętaj fundamentalne zasady: legalni pożyczkodawcy nigdy nie gwarantują kredytów przed sprawdzeniem zdolności w BIK, nigdy nie żądają opłat z góry kartami podarunkowymi lub kryptowalutami, i nigdy nie tworzą sztucznej pilności. Każde „tylko dziś”, „bez BIK”, „gwarantowana akceptacja” to sygnał alarmowy.
Aktywuj Alerty BIK natychmiast, weryfikuj wszystkich pożyczkodawców przez Listę Ostrzeżeń KNF i rejestry CEIDG/KRS, nigdy nie podawaj danych przez telefon – rozłącz się i zadzwoń do banku samodzielnie. W razie wątpliwości zaufaj instynktowi i odejdź – legalne możliwości nie znikną z dnia na dzień.
Polska ma kompleksową strukturę regulacyjną – skorzystaj z niej. Zgłaszaj oszustwa natychmiast, bo im szybciej zareagujesz, tym większa szansa na odzyskanie środków i ochronę innych potencjalnych ofiar. Wiedza to twoja najlepsza ochrona – udostępnij ten artykuł bliskim, szczególnie osobom starszym, które są najczęstszymi ofiarami oszustów.
Nie. Wszystkie legalne instytucje finansowe w Polsce - banki i firmy pożyczkowe - są prawnie zobowiązane do sprawdzenia Biura Informacji Kredytowej przed udzieleniem kredytu. To wymóg ustawy o kredycie konsumenckim z 2011 roku. Każda firma oferująca "kredyt bez BIK" działa nielegalnie lub w ogóle nie zamierza udzielić pożyczki, tylko wyłudzić dane osobowe.
Działaj natychmiast:
(1) Zarejestruj dokumenty w systemie DOKUMENTY ZASTRZEŻONE przez dowolny bank - zablokuje to wykorzystanie twojego dowodu.
(2) Aktywuj Alerty BIK na bik.pl - otrzymasz SMS przy każdym wniosku kredytowym.
(3) Zgłoś na policję - 997 lub 112.
(4) Zamawiaj co kilka miesięcy Raport BIK, aby monitorować czy ktoś nie próbuje zaciągać kredytów na twoje dane.
Absolutnie nie. Pracownicy banków nigdy nie proszą o hasła, kody PIN, dane logowania czy kody jednorazowe przez telefon. To jedna z najczęstszych metod oszustów. Jeśli ktoś dzwoni twierdząc, że jest z banku i prosi o takie dane - rozłącz się natychmiast i zadzwoń samodzielnie na oficjalny numer banku z karty lub strony internetowej.
Im szybciej, tym lepiej. Zgodnie z przepisami prawa bankowego, masz obowiązek niezwłocznie powiadomić bank o nieautoryzowanej transakcji. W praktyce - działaj w ciągu 24-48 godzin od zauważenia problemu. Bank jest zobowiązany uzupełnić saldo konta do wysokości utraconych środków, ale im dłużej zwlekasz ze zgłoszeniem, tym trudniej będzie udowodnić, że nie zaniedbałeś ochrony konta. Po 60 dniach odzyskanie środków staje się znacznie trudniejsze.
