- Poniedziałek - Piątek : 09:00 - 17:00
Stopy procentowe to jeden z najważniejszych wskaźników ekonomicznych, który ma bezpośredni wpływ na portfele Polaków. Niezależnie od tego, czy posiadasz kredyt, lokaty bankowe czy po prostu oszczędzasz, mechanizmy sterowania stopami procentowymi przez Narodowy Bank Polski (NBP) kształtują Twoją rzeczywistość finansową. W ostatnich latach doświadczyliśmy zarówno historycznie niskich, jak i gwałtownie rosnących stóp procentowych, co dla wielu stanowiło finansowy rollercoaster. W tym artykule wyjaśnimy, czym dokładnie są stopy procentowe, jak działają i jakie konsekwencje mają ich zmiany dla różnych grup społecznych.
Stopy procentowe określają cenę pieniądza w gospodarce. Mówiąc prościej — wskazują, ile kosztuje pożyczenie kapitału lub ile można zarobić na jego udostępnieniu. W bankowości od zawsze wiadomo, że posiadanie cudzych pieniędzy musi kosztować, ponieważ osoba udostępniająca kapitał traci możliwość jego wykorzystania, za co powinna otrzymać odpowiednią rekompensatę.
W polskim systemie finansowym kluczową rolę odgrywa Narodowy Bank Polski (NBP), który ustala pięć podstawowych stóp procentowych:
Te stopy tworzą tzw. korytarz stóp procentowych, w ramach którego funkcjonuje WIBOR (Warsaw Interbank Offered Rate) – wskaźnik będący podstawą oprocentowania większości kredytów w Polsce.
Decyzje dotyczące wysokości stóp procentowych podejmuje Rada Polityki Pieniężnej (RPP), która spotyka się raz w miesiącu. Harmonogram tych posiedzeń jest publikowany na stronie NBP i jest uważnie śledzony przez cały rynek finansowy, a szczególnie przez kredytobiorców posiadających zobowiązania oparte o zmienne oprocentowanie.
WIBOR to wskaźnik, po którym banki pożyczają sobie wzajemnie pieniądze na rynku międzybankowym. Wysokość stóp procentowych NBP, zwłaszcza stopy referencyjnej, ma bezpośredni wpływ na poziom stawek WIBOR, które z kolei determinują oprocentowanie kredytów ze zmienną stopą.
Kredyty w Polsce najczęściej są powiązane z WIBOR 3M (trzymiesięcznym) lub WIBOR 6M (sześciomiesięcznym), co oznacza, że zmiana wysokości raty następuje odpowiednio co trzy lub sześć miesięcy.
Narodowy Bank Polski wykorzystuje stopy procentowe jako narzędzie polityki pieniężnej, służące przede wszystkim do kontrolowania inflacji i stymulowania gospodarki. Podwyżki i obniżki stóp procentowych mają swoje konkretne cele i konsekwencje.
Kiedy w gospodarce mamy do czynienia z wysoką inflacją, NBP najczęściej reaguje podwyższeniem stóp procentowych. Podwyżka stóp powoduje:
Przykładem jest seria podwyżek stóp procentowych, którą obserwowaliśmy w Polsce w odpowiedzi na rosnącą inflację. Główna stopa referencyjna NBP wzrosła z niemal zerowego poziomu do kilku procent w stosunkowo krótkim czasie.
Z kolei w okresach spowolnienia gospodarczego NBP często decyduje się na obniżenie stóp procentowych. Niższe stopy procentowe:
W Polsce przez niemal dekadę, od 2013 roku, stopy procentowe były systematycznie obniżane, osiągając historyczne minimum podczas pandemii COVID-19, kiedy główna stopa referencyjna wynosiła zaledwie 0,1%.
Zmiany stóp procentowych mają ogromny wpływ na sytuację finansową osób posiadających kredyty o zmiennym oprocentowaniu, szczególnie długoterminowe kredyty hipoteczne.
Podwyżki stóp procentowych przekładają się bezpośrednio na wzrost rat kredytowych. W przypadku kredytów opartych o stawki WIBOR podwyżka stopy referencyjnej NBP prowadzi do wzrostu stawek WIBOR, co z kolei zwiększa oprocentowanie kredytu.
Przykładowo, dla kredytu hipotecznego na kwotę 300 000 zł udzielonego na 25 lat, wzrost oprocentowania o 1 punkt procentowy może oznaczać wzrost raty o kilkaset złotych miesięcznie. Przy serii podwyżek stóp procentowych, jaką obserwowaliśmy w ostatnim czasie, raty niektórych kredytobiorców wzrosły nawet o 70-100% w porównaniu do początkowej wysokości.
W obliczu zmienności stóp procentowych coraz większą popularnością cieszą się kredyty ze stałym oprocentowaniem, które dają pewność niezmiennej raty przez określony czas (najczęściej 5 lat). Należy jednak pamiętać, że:
Teoretycznie zmiany stóp procentowych powinny również wpływać na oprocentowanie produktów oszczędnościowych, jednak w praktyce reakcja banków komercyjnych jest zwykle asymetryczna.
Mimo podwyżek stóp procentowych NBP, banki komercyjne niechętnie podnoszą oprocentowanie depozytów i lokat. Dzieje się tak z kilku powodów:
Ta dysproporcja sprawia, że nawet przy stopie referencyjnej NBP na poziomie kilku procent, oprocentowanie lokat bankowych rzadko przekracza połowę tej wartości.
W okresie podwyżek stóp procentowych warto regularnie monitorować rynek i porównywać oferty różnych banków. Najlepsze warunki często można znaleźć:
Zmiany stóp procentowych mają szeroki wpływ na całą gospodarkę, wykraczający poza sytuację pojedynczych kredytobiorców czy oszczędzających.
Wzrost stóp procentowych prowadzi do spadku zdolności kredytowej potencjalnych nabywców nieruchomości, co może przełożyć się na:
Z kolei zbyt długi okres utrzymywania niskich stóp procentowych może prowadzić do:
Balansowanie między stymulowaniem gospodarki a utrzymaniem stabilności finansowej to trudne zadanie stojące przed bankami centralnymi.
Przewidywanie kierunku zmian stóp procentowych jest zawsze obarczone dużą niepewnością, jednak można wskazać kluczowe czynniki, które będą wpływać na decyzje RPP w przyszłości:
Niezależnie od kierunku zmian stóp procentowych, warto stosować kilka uniwersalnych zasad zarządzania finansami osobistymi:
Decyzja o zaciągnięciu kredytu powinna być zawsze dokładnie przemyślana, szczególnie w okresie wysokich stóp procentowych. Warto rozważyć:
WIBOR (Warsaw Interbank Offered Rate) to stawka, po której banki pożyczają sobie wzajemnie pieniądze na rynku międzybankowym. Większość kredytów w Polsce ma oprocentowanie oparte o WIBOR (najczęściej 3M lub 6M) powiększone o marżę banku. Gdy WIBOR rośnie, rośnie również rata twojego kredytu o zmiennym oprocentowaniu.
Tak, większość banków oferuje możliwość przejścia z oprocentowania zmiennego na stałe w trakcie spłaty kredytu. Należy jednak pamiętać, że banki ustalają oprocentowanie stałe na poziomie wyższym niż aktualne oprocentowanie zmienne, zabezpieczając się przed potencjalnymi stratami w przypadku przyszłych podwyżek stóp.
Banki komercyjne nie są zobowiązane do oferowania oprocentowania depozytów na poziomie stopy referencyjnej NBP. O ile wzrost stóp procentowych automatycznie przekłada się na wzrost oprocentowania kredytów, o tyle decyzje dotyczące oprocentowania produktów oszczędnościowych zależą od wewnętrznej polityki banków, ich potrzeb płynnościowych i strategii biznesowej.
Rada Polityki Pieniężnej podejmuje decyzje dotyczące stóp procentowych na comiesięcznych posiedzeniach, jednak nie oznacza to, że stopy zmieniają się co miesiąc. W zależności od sytuacji gospodarczej stopy mogą pozostawać niezmienione przez wiele miesięcy lub nawet lat, jak miało to miejsce w okresie 2015-2020. Z kolei w okresach dużej zmienności ekonomicznej, czy w obliczu wysokiej inflacji, zmiany mogą następować częściej.
Nie zawsze, choć istnieje taka tendencja. Wysokie stopy procentowe zwykle ograniczają zdolność kredytową potencjalnych nabywców, co może prowadzić do spadku popytu i presji na obniżkę cen. Jednak na rynek nieruchomości wpływa wiele innych czynników, takich jak podaż mieszkań, koszty budowy, sytuacja demograficzna czy ogólna kondycja gospodarki. W niektórych przypadkach, mimo wysokich stóp procentowych, ceny nieruchomości mogą pozostawać stabilne lub nawet rosnąć, szczególnie w atrakcyjnych lokalizacjach o ograniczonej podaży.
Witamy w Specjaliści Kredytowi. Jesteśmy tutaj, aby zaoferować Ci szeroki zakres rozwiązań finansowych, dostosowanych do Twoich potrzeb.
723 123 332