- Poniedziałek - Piątek : 09:00 - 17:00
Płatności odroczone zyskują w Polsce zawrotną popularność. Z tej formy rozliczeń korzystają miliony Polaków, realizując miliony aktywnych transakcji miesięcznie. Wartość rynku BNPL (buy now, pay later) notuje dynamiczny wzrost rok do roku. Czy ta wygodna metoda płatności może wpłynąć na Twoją zdolność kredytową i szanse na otrzymanie kredytu hipotecznego? W tym artykule rozwiejemy wszystkie wątpliwości dotyczące związku między płatnościami odroczonymi a Twoją wiarygodnością finansową.
Płatności odroczone to metoda rozliczeń umożliwiająca odłożenie płatności za zakupiony towar na określony czas bez ponoszenia dodatkowych kosztów. Mechanizm jest prosty – dokonujesz zakupu w sklepie internetowym, wybierasz opcję odroczonej płatności, a produkt trafia do Ciebie natychmiast. Masz następnie czas na uregulowanie należności bez żadnych odsetek czy dodatkowych opłat.
W praktyce podmiotem finansującym Twój zakup jest bank lub instytucja finansowa. Sprzedawca otrzymuje pieniądze od kredytodawcy niemal natychmiast, więc nie musi czekać na Twoją płatność.
Skorzystanie z płatności odroczonych wymaga weryfikacji Twojej tożsamości i zdolności kredytowej. Przy pierwszych zakupach musisz podać dane osobowe, w tym numer PESEL. Na podstawie analizy otrzymujesz indywidualny limit zakupowy, który rośnie wraz z historią terminowych spłat.
Dostępność tej formy płatności nie jest gwarantowana przy każdym zakupie. Nawet jeśli posiadasz aktywne konto w systemie BNPL, każda transakcja podlega weryfikacji.
Dane z rynku pokazują dynamiczny rozwój sektora płatności odroczonych. Największy udział mają pożyczki do niższych kwot. Według badań znaczna większość Polaków skorzystała z usług BNPL lub rozłożenia płatności na raty.
Biuro Informacji Kredytowej stosuje precyzyjny system kategoryzacji wszystkich zobowiązań finansowych. Obecnie obowiązująca ustawa o kredycie konsumenckim wymusza raportowanie każdej transakcji BNPL do BIK. Oznacza to, że firmy oferujące płatności odroczone mają obowiązek niezwłocznie zgłaszać finansowanie i systematycznie aktualizować dane o zadłużeniu oraz ewentualnych opóźnieniach.
Uzgodnione odroczenia płatności otrzymują specjalne oznaczenie w bazie danych. Te adnotacje nie obniżają scoringu, który determinowany jest przede wszystkim przez terminowość spłat.
Fundamentalne znaczenie ma rozróżnienie między uzgodnionym odroczeniem a opóźnieniem w spłacie. Oficjalne stanowisko BIK brzmi jednoznacznie: zakupy z odroczoną płatnością nie są brane pod uwagę przy wyliczaniu oceny punktowej – pod warunkiem spłaty w okresie bezodsetkowym.
Opóźnienia w spłacie traktowane są zupełnie inaczej. Poważniejsze opóźnienia trafiają do bazy BIK na wiele lat bez możliwości wcześniejszego usunięcia i radykalnie obniżają scoring.
Jeśli nie spłacisz zobowiązania BNPL w okresie bezodsetkowym, sytuacja się zmienia. Zobowiązanie może przekształcić się w kredyt ratalny i zaczyna wpływać na scoring jak każde inne zobowiązanie. Nabierasz określonego miesięcznego obciążenia finansowego, które może spowodować obniżenie Twojej zdolności kredytowej.
Instytucje finansowe stosują dwutorowy system oceny. Z jednej strony wykorzystują scoring BIK jako wskaźnik matematyczny, z drugiej prowadzą własną analizę jakościową profilu kredytowego. Tu pojawia się kluczowa luka między teorią a praktyką. Mimo że płatności odroczone spłacone w terminie oficjalnie nie obniżają scoringu, banki otrzymują pełny dostęp do historii ich wykorzystania i mogą to uwzględnić w swojej wewnętrznej ocenie ryzyka.
Jednorazowe skorzystanie z płatności odroczonej jest powszechnie akceptowane jako rozwiązanie pomocowe w trudnej sytuacji. Problemy zaczynają się przy częstym korzystaniu z tego typu usług. Banki interpretują powtarzające się odroczenia jako wzorzec zachowania sygnalizujący brak stabilności płatniczej.
Jak przestrzegają eksperci kredytowi – kilka zapytań w krótkim czasie na pewno zwróci uwagę analityków. To może skutkować odmową kredytu, wyższą marżą, niższą przyznaną kwotą lub dodatkowymi wymogami zabezpieczenia. Szczególnie restrykcyjne podejście banki prezentują wobec klientów ubiegających się o kredyty hipoteczne.
Każdy bank stosuje własne kryteria oceny zdolności kredytowej. Poszczególne instytucje liczą zdolność kredytową różnie – przy tych samych dochodach można uzyskać różną kwotę kredytu w zależności od banku. Ta różnorodność polityk oznacza, że odmowa w jednym banku nie przekreśla szans w innym.
Kredyty hipoteczne wykazują najwyższą wrażliwość na historię płatności odroczonych. Banki szczególnie dokładnie analizują profil kredytowy osób ubiegających się o finansowanie mieszkania czy domu. Historia częstego korzystania z BNPL może być interpretowana jako sygnał ostrzegawczy o niestabilności finansowej, nawet jeśli wszystkie zobowiązania były regulowane terminowo.
Przy wysokich kwotach i długim okresie spłacania, banki stawiają bardzo wysokie wymagania dotyczące stabilności finansowej kredytobiorcy.
Standardowe kredyty konsumpcyjne i gotówkowe wykazują średnią wrażliwość na historię odroczeń. Sektor kredytów gotówkowych odnotowuje dynamiczny wzrost, a średnie kwoty rosną.
Płatności odroczone BNPL spłacone w terminie nie wpływają na możliwość uzyskania tych kredytów. Krótkie opóźnienia stanowią minimalną przeszkodę, ale historia windykacji jest krytyczna. Większość banków wymaga pozytywnej weryfikacji w BIK i czystej historii kredytowej.
Kredyty konsolidacyjne stoją w środku spektrum restrykcyjności. Wymagają odpowiedniej zdolności kredytowej i braku dużych opóźnień. Pojedyncze krótkie opóźnienia są akceptowalne, ale regularne problemy stanowią znaczącą przeszkodę.
Najbardziej elastyczne są produkty finansowe dedykowane osobom z problemami kredytowymi. Oferowane głównie przez firmy pozabankowe, akceptują klientów z krótszymi opóźnieniami. Niektóre instytucje nie weryfikują nawet w BIK, sprawdzając tylko inne rejestry. Kosztem tej dostępności są jednak wysokie oprocentowania.
Według badań znaczny odsetek Polaków nie wie, jak płatności odroczone wpływają na zdolność kredytową. Ten brak wiedzy prowadzi do nieświadomego pogorszenia swojej sytuacji finansowej. Ludzie sięgają po BNPL myśląc, że to „bezpieczna” forma płatności, nie zdając sobie sprawy z potencjalnych konsekwencji.
W badaniach znaczny odsetek ankietowanych wskazał możliwość odłożenia płatności w czasie jako główną zaletę BNPL. Niepokojące jest jednak to, że część osób korzysta z płatności odroczonych z powodu braku bieżących środków – i liczba ta systematycznie rośnie.
Jeszcze bardziej alarmujące jest to, że niewielki procent Polaków płaci za pomocą BNPL za żywność, co pokazuje, że dla niektórych może to być już ostatnia deska ratunku. To wyraźny sygnał, że usługi te są wykorzystywane nie tylko jako wygodna metoda płatności, ale jako sposób na przetrwanie trudności finansowych.
W krajach, gdzie usługi BNPL są bardziej rozpowszechnione, znaczny odsetek użytkowników ma kilka aktywnych pożyczek jednocześnie. Część klientów spóźnia się ze spłatą. Fintechy dają pożyczki większemu odsetkowi zainteresowanych niż tradycyjne banki. Ta łatwość dostępu prowadzi do sytuacji, w której osoby młode, bez historii kredytowej i słabej edukacji finansowej, mogą łatwo wpaść w spiralę zadłużenia.
Kluczem do zachowania dobrej wiarygodności finansowej jest rozważne i sporadyczne korzystanie z płatności odroczonych. Jeśli sięgasz po BNPL tylko w sytuacjach awaryjnych – na przykład gdy zepsuje się sprzęt AGD tuż przed wypłatą – nie powinno to zaszkodzić Twojej zdolności kredytowej, pod warunkiem terminowej spłaty.
Unikaj korzystania z odroczeń dla codziennych zakupów czy impulsywnych decyzji. Według badań dostępność BNPL w sklepie zwiększa szansę na dokonanie zakupu i sprawia, że wydajesz więcej. To psychologiczny mechanizm – gdy nie widzimy bezpośredniego odpływu pieniędzy, łatwiej podejmujemy decyzje zakupowe.
Terminowość spłat to kluczowy element algorytmu scoringowego BIK. Bezwzględnie płać w okresie bezodsetkowym. Jeśli przewidujesz problemy z płynnością, lepiej w ogóle nie korzystaj z płatności odroczonych – ich psychologiczna wygoda może Cię skusić do zakupów, na które faktycznie nie możesz sobie pozwolić.
Ustaw przypomnienia w kalendarzu na kilka dni przed terminem płatności. Samodzielnie monitoruj swoje zobowiązania.
Gdy bank analizuje Twoją zdolność kredytową, zwraca uwagę nie tylko na pojedyncze zobowiązania, ale na ich łączną liczbę. Posiadanie kilku aktywnych płatności odroczonych jednocześnie może być interpretowane jako sygnał problemów z zarządzaniem finansami.
Zanim sięgniesz po kolejne odroczenie, spłać poprzednie. Nie kumuluj zobowiązań BNPL – nawet jeśli każde z nich jest małe, ich suma może wpłynąć na postrzeganie Ciebie jako kredytobiorcy.
Masz prawo do bezpłatnego raportu z BIK dwa razy w roku. Korzystaj z tego uprawnienia, aby sprawdzić, jakie informacje o Tobie są przechowywane. Weryfikuj, czy wszystkie wpisy są prawidłowe i czy nie ma błędów w raportowaniu Twoich płatności odroczonych.
Jeśli zauważysz nieprawidłowości, masz prawo je zgłosić i żądać korekty. To szczególnie ważne, gdy planujesz ubiegać się o kredyt hipoteczny – błędne dane mogą znacząco obniżyć Twoje szanse.
Częste odraczanie płatności nie obniża bezpośrednio scoringu BIK, ale może znacząco wpłynąć na decyzje kredytowe banków. Kluczowe rozróżnienie między algorytmiczną oceną BIK a faktyczną praktyką bankową tłumaczy pozorną sprzeczność – oficjalnie Twoja punktacja pozostaje nienaruszona, ale szanse na kredyt mogą spadać.
Pamiętaj o trzech fundamentalnych zasadach: po pierwsze, zawsze płać w okresie bezodsetkowym, aby uniknąć przekształcenia zobowiązania w kredyt ratalny. Po drugie, korzystaj z płatności odroczonych sporadycznie, a nie regularnie – częste sięganie po BNPL sygnalizuje bankom problemy z płynnością. Po trzecie, nigdy nie dopuszczaj do poważnych opóźnień, które pozostają w BIK przez wiele lat i drastycznie niszczą Twoją zdolność kredytową.
Jeśli planujesz w najbliższym czasie ubiegać się o kredyt hipoteczny lub inny duży kredyt, ograniczaj korzystanie z płatności odroczonych minimum przez kilka miesięcy przed złożeniem wniosku. To da bankom sygnał stabilności finansowej i zwiększy Twoje szanse na pozytywną decyzję kredytową.
Nie, jeśli spłacasz zobowiązania w okresie bezodsetkowym. Oficjalne stanowisko BIK jest jasne: zakupy z odroczoną płatnością nie są brane pod uwagę przy wyliczaniu oceny punktowej, pod warunkiem terminowej spłaty. Problem pojawia się, dopiero gdy przekroczysz termin i zobowiązanie przekształci się w kredyt ratalny.
Tak, obecnie wszystkie firmy oferujące płatności odroczone mają obowiązek raportowania transakcji do BIK. Bank widzi historię Twoich odroczeń i może to uwzględnić w swojej wewnętrznej ocenie ryzyka, nawet jeśli nie wpływa to bezpośrednio na scoring.
Nie ma sztywnej granicy, ale eksperci przestrzegają, że kilka zapytań w krótkim czasie na pewno zwróci uwagę analityków. Bezpieczną strategią jest korzystanie z BNPL sporadycznie, w sytuacjach awaryjnych, a nie jako regularnej metody płatności za zakupy.
Krótkie opóźnienia mają niewielki, ale zauważalny wpływ negatywny na scoring. Istnieje określony próg czasowy, którego przekroczenie trafia do BIK na długi okres bez możliwości wcześniejszego usunięcia i radykalnie obniża Twoją zdolność kredytową.
Samo posiadanie konta nie jest problemem – limity zakupowe nie są raportowane do BIK. Problem stanowi aktywne korzystanie z usługi. Jeśli planujesz kredyt hipoteczny, warto ograniczyć płatności odroczone przez kilka miesięcy przed złożeniem wniosku. Nie musisz zamykać konta, ale unikaj korzystania z niego.
